سرمای غروب به سوز شب رسیده و اعضا یکی‌یکی به جمع اضافه می‌شوند. همه در فضای باز یک ساختمان دور هم جمع شده‌اند تا امشب هم هوشیار بمانند. زن، مرد، پیر و جوان. جمعیت حدود 100 نفر شده و برنامه شروع می‌شود. آنها حرف می‌زنند و از خودشان می‌گویند. یک به یک دست بلند می‌کنند تا نوبتشان شود و بعد از روزهایی می‌گویند که هنوز عذابش با آنهاست. این جمع‌ها در ایران به مدد آمار قابل توجه معتادان به نشست‌های انجمن معتادان گمنام شهره شده است اما این بار صحبت از افیون و مخدر نیست. برای آنهایی که در شب‌های هوشیاری به هم می‌پیوندند و گپ می‌زنند معنی افسون زندگی می‌دهد؛ معنی ترک الکل. اعتیادی عذاب‌آورتر از هرچه مخدر. معنی باختن روزهای سبز زندگی به چند جرعه. حالا انجمن الکلی‌های گمنام با فرا رسیدن نوروز 15 ساله می‌شود.
آکرونی‌های الکلی
جرقه اولین گروه الکلی‌های گمنام در ماه ژوئن سال 1935 در شهر آکرون در ایالت اوهایو زده شد. این جرقه در اثر صحبت‌هایی که بین یک فروشنده سهام نیویورکی و یک پزشک آکرونی رد و بدل شد، بوجود آمد. این فروشنده شش ماه قبل در اثر ملاقات با دوستی که عضو گروه آکسفورد بود، به دنبال یک تجربه ناگهانی روحانی، وسوسه مشروب‌خواری خود را از دست داده بود. آنها تاسیس مرکزی برای کمک به الکلی‌ها را جدی گرفتند و وقتی در سال بعد آن فروشنده سهام به نیویورک بازگشت اولین گروه الکلی‌های گمنام بی‌سروصدا تشکیل شده بود. تعداد این گروه‌ها به صورت تصاعدی افزایش می‌یافت تا اینکه در بهار 1939 اعضای این گروه‌ها تصمیم گرفتند با انتشار کتاب پیام و تجارب خود را با دنیا در میان بگذارند. در سال 1950 روش‌های درمان روحانی(سنت‌های دوازده‌گانه) در اولین کنفرانس بین‌المللی الکلی‌های گمنام در کلیولند مطرح و تایید شد. الکلی‌های گمنام در ابتدای دهه 90 در 134 کشور مختلف دنیا نمایندگی داشتند و 88000 گروه را به ثبت رسانده بودند. در آن ایام یک‌سوم اعضا را زنان تشکیل می‌دادند و یک‌پنجم اعضا زیر سی سال سن داشتند.
گام‌های لرزان ایرانی
سال 1372 هجری خورشیدی است و 3 نفر از اعضای AA که از خارج کشور به ایران بازگشته‌اند بخاطر تنهایی تلاش کردند تا از طریق فعالیت‌های غیررسمی هم‌کیشان خود را شناسایی کنند. البته آن سال‌ها نام بردن از این انجمن کار ساده‌ای نبود.
با این حال هسته اولیه AA در ایران از تلاش خود نکاستند و با اعتماد به نفس به مسیری که انتخاب کرده بودند، ادامه دادند. در همان سال‌ها به خاطر آمار بالای معتادان به مواد مخدر، انجمن معتادان گمنام رونق ویژه‌ای یافته بود. NA (معتادان گمنام) هم مانند AA (الکلی‌های گمنام) در زیرمجموعه انجمن‌های دوازده قدمی طبقه‌بندی می‌شود که گمنامی، ویژگی مهم همه آنهاست. شاید باور نکنید اما علاوه بر معتادان و الکلی‌های گمنام انجمن‌های 12 قدمی دیگری هم برای پرخوران، نیکوتینی‌ها و قماربازان گمنام در دنیا فعال هستند.
هشت سال پیش اوضاع برای اعضای ایرانی AA اندکی بهتر شد. جلسات عمومی اعضا با حدود 100 عضو در ورزشگاه خادم یا پارک لاله برگزار می‌شد. این جلسات خودجوش البته گاهی با مشکلاتی هم روبرو می‌شد. نبود مجوز تجمع مهمترین معضل این اعضا به شمار می‌رفت.
به سبک OH
اعضا دور هم جمع شده‌اند. هر کس بتواند در جلسات شرکت می‌کند. از مشکلات خود می‌گویند. اعضای جدید معرفی شده و کتاب الکلی‌های گمنام خوانده می‌شود. تنها شرط عضویت «تمایل» به ترک استفاده از مشروبات الکلی است. هر عضو جدید می‌داند که با روش‌های معنوی باید از شر بیماری خود خلاص شود چون در این انجمن خبری از درمان بصورت فیزیولوژیک نیست. هر تازه‌وارد تحت سرپرستی یک راهنما قرار می‌گیرد. این راهنماها روزی خود الکلی بوده‌اند.آنها به الکلی‌هایی که دیگر سراغ مواد نمی‌روند «هوشیار» می‌گویند.
هوشیار در واقع فردی است که ماده‌ای مصرف نمی‌کند تا روند طبیعی فکر کردن و رفتارش تغییر نیابد. در جلسات AA می‌توان هم سراغ سالمندان بالای 70 سال را گرفت و هم جوانانی که تازه بیست سالگی را آغاز کرده‌اند.
همه آنها به خاطر یک بیماری و یک مشکل در سرمای زمستان یا گرمای تابستان زیر سقف آسمان جمع می‌شوند. تازه‌واردها تجربیات راهنما را آویزه گوش می‌کنند و همه اعضا چه تازه‌وارد و چه قدیمی در اعتقاد و انجام اصول 12گانه یکسان هستند.
گمنامی برای اعضای انجمن شرط ویژه‌ای است. به همین دلیل آنها فقط نام کوچک همدیگر را صدا می‌زنند و هیچ غریبه‌ای نمی‌تواند از آنها اطلاعاتی بیش از اینکه این افراد الکلی بوده‌اند و حالا هوشیارند کسب کند.
خاطره خوب برای آنها همان چیزی است که آن را به معجزه تشبیه می‌کنند. رهایی از بند الکل و بازگشت به روزهای سلامت. خاطره بد را در یکی از جلسات شبانه می‌توان شنید: «یکی از اعضا بعد از 5 سال پاکی شب قبل زده...»
این جمله اعضا را غمگین می‌کند. برای آنها استفاده مجدد از الکل یعنی سقوط دوباره به دره‌ای که عمقش یک عمر تباهی است.
کشتی الکل در دریای مخدر
خیلی‌ها معتقدند که در ایران گرایش به مخدر بیش از گرایش به الکل است.
البته این اعتقاد خلاف واقع نیست اما جمعیت الکلی‌ها را هم نباید نادیده گرفت. خود اعضای این انجمن معتقدند به‌رغم تمام محدودیت‌ها، جوینده یابنده است و مصداق این ادعایشان را در وجود جمعیت چندهزار نفری الکلی‌های گمنام در عربستان می‌دانند. آنها می‌گویند هر جا که الکلی گمنامی وجود دارد حتما مشروبات الکلی هم در دسترس است. البته بیشترین اعضای AA در اروپا ساکن هستند ولی روسیه بیشترین الکلی‌های دنیا را در خود جای داده است. سال گذشته وزیر بهداشت روسیه از اعضای مرکزی انجمن الکلی‌های گمنام درخواست کرد تا به کمک روس‌ها بشتابند. حالا دیگر کاملا مشخص است که تشکیلات دولتی نمی‌تواند یک معتاد یا الکلی را پاک کند. در واقع باید گفت مبارزه با اعتیاد (چه مخدر، چه الکل) جنگی مغلوبه است. چه بسیار معتادانی که بعد از سال‌ها حبس باز هم در اولین فرصت مواد مصرف می‌کنند. تعداد الکلی‌هایی هم که به‌رغم تحمل مجازات‌های مختلف باز هم سراغ الکل می‌روند کم نیست. با این حال افراد مراجعه‌کننده به AA هر روز افزایش می‌یابند. به گفته اعضا بیش از 70 درصد آنهایی که روز اول در جلسات شرکت می‌کنند مصرف داشته‌اند ولی این افراد به تدریج و به کمک راهنمایی اعضای قدیمی به سوی هوشیاری گام بر می‌دارند. خواسته تمام الکلی‌ها این است که معضلی که آنها با آن دست به گریبان هستند به بیماری تعبیر شود نه جرم. اعتقاد به درمان از طریق اصول معنوی باعث شد این افراد جایگاه شهروندی خود را بازیابند. در ایران هم جنس مشکلات همانند مشکلات دیگر کشورها است. با این اوصاف به گفته اعضای قدیمی AA در ایران، تاکنون 4 هزار نفر از طریق این انجمن و اصول دوازده‌گانه پاک شده‌اند.
جرعه آخر
در ایران تعداد افراد الکلی کم است، اما باز نمی‌توان چشم بر تجمع الکلی‌های گمنام برای ترک این اعتیاد بست. آنها شاید روزی راه زندگی را به جاده اشتباه دوخته‌اند اما حالا هوشیارند و می‌خواهند زندگی را بازیابند. دور هم جمع می‌شوند تا به کمک همزبانی و بهره‌مندی از تجارب همدیگر هوشیار بمانند. آنها می‌خواهند نام انجمن الکلی‌های گمنام را به هوشیاران گمنام تغییر دهند. اعضای AA وجدان بیدار جمعیتی هستند که به دنبال راهی برای ترک این اعتیاد عذاب‌آور می‌گردند. آنها نه به کمک مالی کسی وابسته‌اند و نه توقعی از دولت‌ها و مردم دارند. آنها فقط می‌خواهند با روش خود الکلی‌ها را هوشیار کنند.
