یک ترازنامه اخلاقی بی باکانه و موشکافانه از خود تهیه کردیم
در ارتباط با بیماری الکلیسم، قدم های یک، دو و سه به ما یاد دادند که ما در برابر این بیماری عاجزیم و تنها یک قدرت برتر از خودمان می تواند سلامتی را به ما بازگرداند، البته اگر ما آن را بخواهیم.
درست مثل بالا رفتن از یک پلکان، ما حالا در پله بعدی هستیم، یک قدم به سمت کشف روحی خود. در چند کلمه ساده، قدم چهارم از ما می خواهد که... یک نگاه کامل و جامع به جنبه های مثبت و منفی خودمان بیاندازیم.
اعضاء الانان در سراسر دنیا قدرتی را که این قدم ارائه می دهد، تجربه کرده اند. با استفاده از تجربه های جمعی این اعضاء در می یابیم که هیچ راه واحدی برای ایجاد ترازنامه در قدم چهارم وجود ندارد. بارها به ما گفته شده است که تنها کلید این قدم این است که عملاً آن راانجام دهیم.
بسیاری از اعضاء روی این قدم کار کرده اند چون به آنها گفته شده است که این قدم به آنها در رسیدن به بهبودی کمک خواهد کرد. بعضی از اعضاء سعی کردند کار کردن روی این قدم را بدون کمک راهنما یا دوست الانانی شروع کنند و در نتیجه به خاطر ترس آن را رها کردند. با طلب اراده از یک قدرت برتر و کار کردن با یک راهنما و گوش دادن به جلسات قدم چهارم و خواندن نوشته های مصوب کنفرانس الانان، اعضاء می توانند به سفر باورنکردنی شناخت خود ادامه دهند. با محبت به ما گفته شده که با قدم چهارم به تعادل و صداقت و مهربانی ودوست داشتن خود نزدیک شویم.
تصمیم گرفتن برای سپردن اراده زندگیمان به یک قدرت برتر زمانی اثبات می شود که ما این تصمیم را با فهرست برداری از خصوصیات اخلاقی خودمان دنبال کنیم. کلمه موشکافانه تأثیر مهمی دارد. این لغت به ما گوید که قرار است جستجویی به گذشته کند و به دنبال تمام اعمال شخصی ما که بخشی از سرنوشتمان هستند بگردد. وقتی کلیدهایمان را گم می کنیم به دنبال آنها می گردیم تا آنها را پیدا کنیم یا قانع شویم که برای همیشه گم شده اند. جستجو در خصوصیات اخلاقی ما هم باید به همین صورت کامل باشد. اینجاست که اهمیت نوشت قدم چهارم را یاد می گیریم. اگر احتیاج داریم که قبل از رفتن به مغازه برای خرید، لیستی تهیه کنیم، آیا منطقی به نظر نمی رسد در مسئله ای به اهمیت مطالعه شخصی زندگیمان، یادداشت و مدرک داشته باشیم؟
در مطالعه کلمات این قدم، حالا می رسیم به لغت (بی باکانه) و روی آن فکر می کنیم. بعضی اعضاء معتقدند که ترس یعنی دروغی که به نظر حقیقی می رسد. آیا راه بهتری وجود دارد که بدانیم از حقیقت می ترسیم یا از توهمی که ما را به سوی ترس سوق می دهد؟ با یک تلفن به راهنمایمان یا دوستان برنامه می فهمیم که اقدام به تهیه لیستی از ترسهایمان یکی از راه هائی است که می توانیم به ایجاد ترازنامه ای در مورد خودمان بپردازیم. تا وقتی که ترازنامه اخلاقی را تهیه نکرده ایم نمی دانیم که کدام ضعف شخصیتی مانع بهبودی ماست. مرتباً به ما نصحیت شده است که: فقط این کار را انجام دهید. احتیاج نیست که حتماً این کار را کامل انجام دهیم. وقت کافی برای دوباره انجام دادن این کار داریم. اگر شروع نکنیم هیچ چیز در زندگی ما عوض نخواهد شد. وقتی با شهامت و دقت موقعیتی را که در آن واقع هستیم، بررسی کنیم دری برای عوض شدن باز می شود.
بالاخره عبارت آخرت را می خوانیم «فهرست اخلاقی از خودمان» تجزیه و تحلیل خودمان بوسیله یک ترازنامه اخلاقی بی باکانه یک قدم اساسی به سمت تشخیص مسئولیتهایمان و پیدا کردن راه مناسب و سالم از تجربیات فیزیکی (بدنی) احساسی و روحی است. می توانیم نوشتن را از واقایع و کسانی که آنها را رنجانده ایم ویا به آنها بی اعتماد هستیم شروع کنیم. نوشتن مهم می شودچرا که تعداد کمی از ما تمامی حوادث و کسانی را که روی ما اثر گذاشته اند را می توانیم به خاطر بیاوریم. نوشتن همچنین به ما کمک می کند که به عقب برگردیم و قبل از اینکه خصوصیات و رفتارهایمان را که فهرست نشانمان می دهد بشناسیم، کمی رهایی پیدا می کنیم.
یکی از اعضاء الانان می پرسید چرا او مجبور است قدم چهارم خود را بنویسد در صورتی که او تمام رفتارهای شخصی خود را با یک فرد متخصص درمیان گذاشته و بحث کرده است. یکی از اعضاء قدیمی گفت که او هم همینطور فکر می کرده اما براساس راهنمای راهنمایش تصمیم گرفت که افکارش را بنویسید. او گفت که به وسیله نوشتن قادر می شد خود را از بعضی موقعیت های بخصوص خلاص کند و خود را دقیقاً ببیند. او گفت که هوشمندانه برنامه سه قدم اول الانان را تجزیه و تحلیل کرده است. اما حالا آگاهی تازه ای را نه تنها راجع به خودش بلکه راجع به بسیاری از الکلیها در زندگیش تجربه می کند.
یکی دیگر از اعضاء قدیمی می گفت که در اوایل بهبودیش شنیده کلیه اقدامات انجام شده در قبال بیماری الکلیسم در ارتباط با 4 کلمه است:
Manipulating (زیر نفوذ درآوردن) Martyrdom (فدا کردن) Monaging (رهبری کردن) و Mothering (سرپرستی)
او با نوشتن هر کدام از این کلمات از آنها به عنوان ستون های اصلی فهرستش استفاده می کند. او گفت که سرانجام لیست بلندی از موقعیتها، افراد و وقایعی که می خواست آنها را دقیقاً مطالعه کند
در دست داشت. هرکدام از آنها را با علامت مثبت یا منفی علامت می گذاشت تا مشخص کند که آنها چطور در زندگیش تأثیر گذاشته بودند. سپس یک پاراگراف کوتاه یا یک جمله درباره هر کدام از آنها می نوشت تا بیان کند که چه کارهایی است که آرزو می کند ای کاش آنها را انجام نداده بود یا به شکل دیگری انجام داده بود و چطور او قرار است از اصول الانان در این رابطه استفاده کند و آنها را به کار بندد. تجربه قدم چهارم به او آزادی تازه به دست آمده ای را پیشکش کرد و او حالا باور می کند که شخص خوبی با ارزشهای انسانی است. از همه مهمتر اینکه او حالا مورد احترام دوستان و خانواده اش می بود.
Al-Anon's Blueprint برای پیشرفت وسیله ای است که بسیاری از اعضاء الانان از آغاز تهیه ترازنامه شان از آن استفاده می کنند نقطه (علامت) آبی پیشرفت الانان، همین طور وسیله خوبی است تا میزان پیشرفتشان را تخمین بزنند. یک راهنما می نویسد: کسانی را که راهنمایی می کنم تشویق می کنم که هر سال یک نشان آبی پیشرفت Blueprint for progress بخرند. بعد در کنارشان بوده و کمکشان می کنم تا فهرستی را که امسال تهیه کرده اند با فهرست سال قبل مقایسه کنند.
اغلب از این که رشد و بهبودی خود را در مدت یکسال می بینند هیجان زده و خوشحال می شوند. نه تنها این کار برای آنها رضایت بخش است بلکه من هم از اینکه می دانم یک روز آنها این روش مطالعه را به کسانی که راهنمایشان خواهند شد، یاد دهند. احساس شعف و شادی می کنم. او تأکید می کند که اعضاء فقط با پاسخ دادن دقیق و جزء به جزء سؤالات رشد خواهند کرد. پاسخهای بله یا خیر واضح، موشکافانه و بی باکانه نیستند.
در سال 1989، الاتین کتابچه فهرست قدم چهارم الاتین را کامل کرد که در کلاسهای الانان و جلسات الاتین استفاده می شود. با مطالعه این کتابچه اعضاء تشویق شده اند که احساساتشان را نشان دهند. بزرگسالانی که از این کتابچه استفاده می کنند ممکن است هنگام روبرو شدن با مشکل نشان دادن احساساتشان راجع به موضوعات اصلی ترازنامه متحیر بمانند. (موضوعاتی از قبیل: طرز برخورد، عزت نفس، عشق، مسئولیت، احساسات و ارتباطات). بعد از مشورت کردن با یک عضو نوجوان، فرد بزرگسال تشخیص می دهد که دستورات فقط می خواهند که احساسات خود را نشان بدهید از شما نمی خواهد یک هنرمند باشید و آن را کامل انجام دهید.
یک راهنمای الاتین می گوید: آسان ترین راه کار کردن قدم چهارم با جوانان، بکارگیری شعار «آسان بگیرد» است. جلسه قدم چهارم برای این گروه شامل تهیه یک برگ کاغذ بوده که آن را به دو نیمه می کنیم. و در یک نیمه، راهنما پیشنهاد می کند که اعضاء لیستی از امتیازات و نقاط قوت خود تهیه کنند. یعنی تمام چیزهایی خوبی که راجع به خود می دانند. در نیمه دیگر، راهنما پیشنهاد می کند که لیستی از نقائص خود تهیه کنند. او می گوید که بهتر است هر دو لیست هم اندازه باشند. وقتی نوجوانان قدم چهارم را به سادگی شروع می کنند، تشویق می شوند که با راهنمای شخصی یا گروهی خود هنگام برخورد با مشکلات صحبت کنند. راهنمای الاتینی می گوید که دراین محیط دوستانه کار کردن روی قدم چهارم ساده است و برای این افراد جوان جامع، او اضافه کرد این روش کارکرد برای بالغین نیز مؤثر است.
با مطالعه قدم اول یاد گرفتیم ما بیماری الکلیسم را به وجود نیاوردیم، نمی توانیم آن را کنترل کنیم و نمی توانیم آن را معالجه کنیم. به علاوه آگاه شدیم که چطور از طریق اعمال خود در این بیماری شریک شدیم. بعضی از کارهای ما موجه و قابل تحسین بودند. برخی دیگر ناراحت کننده و به نظر خودمان غیرقابل بخشش. اعضاء درک کرده اند که بهترین راه این است که حوادث خاص و موقعیتها و ارتباطات را در قدم چهارم با ستون های علت، کنترل، معالجه، مشارکت تقسیم بندی کنیم تا بتوانیم آنها را بررسی کنیم. سپس برای هر عمل آنها می پرسند: آیا من باعث بوجود آمدن مشکل شدم؟ چطور سعی کرده ام آن را کنترل کنم؟ آیا در قدرت من بود که آن را درمان کنم؟ آیا خودم در بوجود آوردن آن سهیم بودم؟ ستون آخر (توضیحات) اینکه چطور رابطه آنها تحت تأثیر قرار گرفته است را می نویسند. بعضی اعضاء در ستون آخر می نویسند که: چطور با استفاده از ابزارهای الانان توانستند این موقعیت را به شکل متفاوتی در بیاورند.
برای نوشتن هر تمرین، راهنمایی یک راهنما یا یکی از اعضاء الانان که روی این قدم کار کرده، مفید است. اگرچه هیچ قاعده و دستور نوشتاری بخصوصی در الانان وجود ندارد که نشان دهد چطور روی قدم چهارم کار کنیم. اما تجربیات کسانی که این راه را قبل از ما رفته اند برای تلاشهای شخصی ما با ارزش است. مطالعه نشریات مصوب جلسات الانان ابزارها و پیشنهادات گوناگونی را برای کار کردن روی قدم چهارم فراهم می سازد.
زندگی کردن با بیماری الکلیسم می تواند اعتماد به نفس را از بین ببرد. اعضای بیمار خانواده اغلب به اشتباهات و نقائص ما بارها و بارها اشاره می کنند تا اینکه ما از فهرست برداری خصوصیات خود می ترسیم. این هدف قدم چهارم نیست، اگر می خواهیم فقط از خطاهایمان فهرست برداری کنیم. عاقلانه تر است که به سه قدم اول برگردیم، تا زمانی که پذیرش و اعتقاد کافی به کمک قدرت برترمان در بدست آوردن روشی برای نزدیک شدن به قدم چهارم را با عشق، مهربانی، صداقت و تعادل پیدا کنیم. مسئله مهم این است که ترازنامه اخلاقی ما همانطور که شامل نقاط ضعف ماست باید شامل نقاط قوت ما هم باشد.
اغلب در جلسات گفته می شود که کلمات بودن و توجیه کردن می توانند بهترین دوستان و بدترین دشمنان باشند. ممکن است کشف کنیم که الکلی را به خاطر تمام مشکلاتمان سرزنش کرده ایم و با منطقی جلوه دادن، خودمان را از اشتباه مبری دانست ایم. ما احتمالاً بسیاری از خطاهای خود را به خوبی می شناسیم و ممکن است که با خوبی های خود بیگانه باشیم. حق به جانب بودن و توجیه کردن از حالا به بعد بهانه قابل قبولی نیست. اگر فکر می کنیم که شهامت نداریم، از قدرت برتر خودمان می خواهیم که آن را به ما بدهد و از راهنمایمان با یک دوست در برنامه می خواهیم به ما کمک کند که آن را به خاطر داشته باشیم.
از چه فرمی برای قدم چهارم استفاده می کنیم؟ هیچ فرمی. آیا بار اول آن را کامل انجام خواهیم داد؟ احتمالاً خیر. این مسئله مهم نیست آنچه مهم است این است که با کامل کردن اولین، دومین و سومین فهرست، اعضاء حقایق بیشتری را راجع به خود یاد می گیرند. برخی کار کردن روی قدم چهارم با با کندن پوست لایه های یک پیاز مقایسه می کنند. در هر زمان یک لایه، تا این که بالاخره به مغز آن می رسند. مهم نیست که چطور آن را انجام می دهیم. مهم این است که ما آن را انجام بدهیم. کارکردن روی قدم چهارم دوست داشتن خوداست. چون به ما کمک می کند که توجه خود را از روی الکلی برداریم و تشویقمان می کند که برای خودمان وقت بگذاریم و به خودمان اهمیت بدهیم. خود فرد، تنها کسی است که می تواند به خودش کمک کند.
جمله پایانی الانان در قسمتی می گوید: ما کامل نیستیم. بعد از مدتی، حتی کشف خواهید کرد که گرچه شبیه ما نیستند اما به شکل خاصی ما را دوست خواهید داشت، به همان صورتی که ما اکنون شما را دوست داریم. عمل به قدم چهارم به ما شهامت تازه بدست آمده ای می دهد و به ما اجازه می دهد که خود را دوست داشته باشیم. اکنون راه به سوی افقهای جدید رشد و بیداری معنوی باز است که ما هیچ وقت آن را تجربه نکرده ایم.
آماده شدن برای تهیه یک فهرست
1- آیا می خواهم صادقانه به خودم بنگرم؟ چه چیزی مانع راهم می شود؟
2- آیا از قدرت برترم، راهنمایم یا دیگر اعضاء الانانی کمک خواسته ام؟
3- سعی کرده ام کاربرد کدام یک از پیشنهادات را امتحان کنم؟
4- نکات عمده معنوی یک فهرست را درک می کنم؟ آیا اصول معنوی یک ترازنامه را درک کرده ام؟
5- کاوش کردن بدون ترس برای من چه معنایی دارد؟ موشکافه و بی باکانه برایم چه معنایی دارند؟
6- یک فهرست اخلاقی چه معنایی دارد؟ ترازنامه اخلاقی به چه معناست؟ با امتحان کردن جنبه های مثبت وجود خود را ادامه می دهیم. یک ترازنامه فقط خطاهای ما نیست. ما باید خصوصیات و مهارت های مثبت خود را هم بررسی کنیم. اگر این کار ممکن نیست فکر کردن راجع به خصوصیاتی که در دیگران وجود دارد و ما آنها را دوست داریم مفید است به این فکر کنیم که آیا ما هم همان خصوصیات را داریم؟
7- به چه روش هایی مراقبت می کنم؟ چطور با دیگران همدردی می کننم؟ آیا با خودم مهربان هستم؟ آیا با افراد پیر مهربان هستم؟ با بچه ها؟ با خانواده ام؟ با دوستانم؟ کسانی که به کمک من احتیاج دارند؟ آیا متواضع و مؤدب هستم؟
8- چقدر صبورم؟
9- تا چه حد نسبت به عقاید دیگران انعطاف پذیر هستم؟
10- آیا در جلسات به صحبت های دیگران گوش می دهم و آیا قبول می کنم که ممکن است دیگران نیازهایی متفاوت از من داشته باشند؟
11- آیا با یک تازه وارد صبور بودن را تمرین می کنم؟
12- تا چه حد قابل اعتمادم؟ آیا صورت حسابهایم را می پردازم؟ آیا وقت شناس هستم؟ آیا به تعهداتی که دارم پایبند هستم؟ آیا در شغل خود احساس مسئولیت می کنم؟ تا چه دوستان و خانواده ام به من وابسته هستند؟
13- چقدر صادق هستم؟ آیا تمام حقیقت را می گویم؟ اگر نه، چه چیزی مرا از گفتن حقیقت باز می دارد؟
14- به چه شکلی از خودم مراقبت می کنم؟ آیا در صورت نیاز به پزشک مراجعه می کنم؟ آیا لباس مناسب می پوشم؟ آیا غذای مناسب می خورم؟ ورزش؟ تمرکز؟
15- تا چه حد قابل احترام هستم؟آیا از وسایل خودم و دیگران مراقبت می کنم؟ آیا به قانون احترام می گذارم؟
16- چقدر سخاوتمند هستم؟ آیا با گروهم همکاری می کنم با فعالیت های سه دوره ای دفتر خدمات جهانی چطور؟ آیا داوطلبانه یک خدمتگزار قابل اعتماد بوده ام؟
17- به چه روش های ، خوبی را در دیگران جستجو می کنم؟
18- تا چه اندازه مهربان هستم؟ آیا دیگران را در نظر می گیرم؟ آیا به صحبت دوستی که گرفتار است صبورانه گوش می دهم؟ آیا در صورت نیاز به دیگران کمک می کنم؟ آیا خوبی ها را به دیگران نشان می دهم؟
19- خود را چطور به دیگران نشان می دهم؟
20- تا چه حد اهل عمل هستم؟ آیا بودجه ای برای خود تعیین کرده ام؟ چندبار تشخیص داده ام که چه کارهایی باید انجام شود و سهم خود را انجام داده ام؟
21- دیگران تا چه حد می توانند به من تکیه کنند؟ چندبار تاکنون در کار با محدودیت زمانی روبرو شده ام؟ آیا به خوبی از پس انجام دادن کاری که تصمیم به انجام آن گرفته ام بر می آیم؟
22- چه استعدادهایی دارم؟ آیا هیچ استعداد هنری در من وجود دارد؟ آیا محیط اطراف خود را زیبا می کنم؟ آیا مهارت های مکانیکی دارم؟
23- آیا آسان دوست پیدا میکنم؟ چرا؟
24- آیا در روابط صمیمانه مشکل دارم؟ چرا؟
25- در چه صورتی می توانم خود را به وضوح و به طور خلاصه بیان کنم؟
26- در زندگی چه نگاهی به طنز دارم و آن را چطور بیان می کنم؟
27- آیا خوش بین هستم؟
28- تا چه حد سعی می کنم که ایمانم را به یک قدرت برتر افزایش دهم؟ به خودم؟ به دیگران؟ چطور ایمانم را منتقل می کنم؟ آیا شکرگزار هستم؟
29- آیا چه حد فروتن هستم؟ آیا از خداوند راهنمایی می خواهم و با تمام قدرت آن را دنبال می کنم؟ چه وقت به دیگران اجازه داده ام تا در خرد و عقل یکدیگر سهیم شویم؟
30- آیا هیچ وقت، به اشتباهاتم اعتراف می کنم؟ چقدر با خودم صبور هستم؟
حالا ما باید یک لیست از جنبه های مثبت خود داشته باشیم تا ما را برای تهیه بقیه فهرست تقویت کند. در جستجوی جنبه های مثبت وجود خود ممکن است با خصوصیاتی برخورد کنیم که از مواجه شدن با آنها احساس ناراحتی کنیم. همانطور که از ابتدای این فصل گفتم یک ترازنامه کامل شامل نقاط ضعف و قدرت ماست.
با امتحان کردن تعهداتمان ادامه می دهیم.
حالا به سراغ مسائل مشکل زندگیمان در گذشته و حال می رویم. با پنهان کردن حقیقت هیچ مشکلی حل نمی شود. توجیه کردن و منطقی نشان دادن اعمالمان و سرزنش کردن دیگران برای تمام مشکلات زندگیمان، هرگز آرامش را بوجود نمی آورد. به خاطر بیاورید که فقط از ما خواسته شده یک ترازنامه تهیه کنیم، نه اینکه درباره چیزی که یاد می گیریم کاری انجام دهیم. اگر به قدرت برترمان و راهنمایی راهنمایمان اعتماد کنیم، با این مسائل به طریقی دوستانه، همانطوری که به کار کردن روی برنامه بهبودی الانان ادامه می دهیم، برخورد می کنیم.
1- از چه چیزهایی دلخور هستم؟ آیا کینه را در قلب خود پنهان کرده ام؟ چرا؟
2- از گذشته ام از چه کسانی رنجش به دل دارم؟ نقش من در آن چیست؟
3- در محیط فعلی و زمان حال از چه کسی رنجش به دل دارم؟ چرا؟ سهم من در آن چیست؟
4- آیا از چهره های مقتدر رنجیده می شوم؟ سهم من در آن چیست؟
5- آیا ازمکانها و یا چیزهایی کینه به دل دارم؟ چرا؟ سهم من در آن چیست؟
6- چه موقعی راجع به دیگران با تندی و رنجش بخاطر اینکه آنطور که من فکر می کردم عمل نکردند، قضاوت می کنم؟
7- آیا به هر کس و هرچیز با یک معیار غیر ایده آل و خارج از استاندارد نگاه می کنم؟
8- چطور راجع به خودم قضاوت می کنم؟
9- آیا ترسو هستم؟ از چه چیزی می ترسم؟ چرا؟
10- آیا حقه باز هستم؟ آیا می توانم رازنگهدار باشم؟ آیا ترجیح می دهم دروغ بگویم یا صحنه سازی بکنم؟ کدام رفتار نادرست را از دیگران مخفی کرده ام؟
11- آیا برای خودم متأسف هستم؟ آیا مملو از حس ترحم نسبت به خودم هستم؟ تا چه حد احساس می کنم که یک قربانی بوده ام؟ سهم من در آن چیست؟
12- آیا من یک معامله گر هستم؟ آیا دوست دارم که وظیفه ای داشته باشم؟ آیا وقتی برنده نمی شوم ناامید می شوم؟ از اینکه به جای مراقبت کردن از خودم از دیگران مراقبت کردم چه نتایجی عایدم شده است؟
13- در چه صورتی هنگام روبرو شدن با دیگران به خودم اعتماد می کنم؟ آیا به مکانهای سالم می روم؟ آیا خودم را از موقعیت هایی که خطرآفرین هستند دور نگه می دارم؟ حتی اگر آنجا خانه خودم باشد؟
14- در چه صورتی با مسائل جنسی راحت برخورد می کنم؟ آیا از س..ک..س لذت می برم؟ اگر در مسائل جنسی مشکلاتی دارم آیا علت آن را می دانم؟ آیا از متخصص کمک خواسته ام؟
15- به کدام خدا در زندگیم ایمان دارم خدای عشق یا خدای ترس؟ چطور می توانم رفتارم را در برابر قدرت برترم عوض کنم؟
16- آیا مسئولیت های دیگران را به عهده می گیرم؟ چرا؟
17- آیا برای دیگران کاری را که آنها خودشان می توانند برای خود انجام دهند انجام می دهم؟ چرا؟
18- آیا برای یادگیری، ازدواج و یا آرامش دیگری احساس مسئولیت می کنم؟ چطور؟
در قدم چهارم، سفری را به سوی اعتماد نفس از طریق خودآگاهی آغاز کرده ایم، همانطور که به سفر خود از طریق قدمها ادامه می دهیم، اعتماد به خودمان، قدرت برترمان، مردم و زندگی را به دست می آوریم راه بهبودی با استفاده از دوازده قدم – یک قدم در یک زمان – ادامه پیدا می کند. قبل از برداشتن قدم بعدی، به خودتان تبریک بگویید. به راهنمایتان زنگ بزنید و در جلسه بعدی گروهتان شرکت کنید و هیجان و آسودگی را که از انجام دادن قدم چهارم خود به دست آورده اید با آنها سهیم شوید
