استفاده از شناخت درمانی در بهبود اختلال شخصیت وابسته
شناخت درمانی چیست؟
شناخت درمانی براساس این منطق است که بین فکر، احساس و رفتار، رابطه وجود دارد. از دیدگاه درمانگران شناختی، فکر بر هیجان و هیجان بر رفتار تأثیر می گذارد. به همین دلیل آن ها برای تغییر هیجان ها و رفتارهای غیر عادی به تغییر افکار بیماران اقدام می کنند. ابتدا به کمک یک جدول چهار ستونی از بیمار خواسته می شود که تاریخ، هیجان ها، موقعیت ها و افکارش را یادداشت کند.
برای مثال مینا افکار منفی خود را در جدول زیر ثبت کرد که به مواردی از آن اشاره می کنیم:
تاریخ موقعیت هیجان ها و شدت آن از 0 تا 100 افکار
89/1/22سعید به من گفت برایش چایی ببرم و من خیلی خسته بودم. خشم. 90مرا درک نمی کند. مجبورم هر کاری می گوید انجام دهم تا ناراحت نشود.
89/1/22برای خرید به خواهرم زنگ زدم و او گفت فردا می تواند، همراه من بیاید ولی من خرید واجبی داشتم.غم. 80
نمی توانم کارهایم را به تنهایی انجام دهم.
89/1/23صبح می خواستم تنهایی به خرید بروم ولی نمی توانستم.ناامیدی. 70عرضه ی هیچ کاری را ندارم.
89/1/23در جمع خانواده در مورد تاریخ عروسی خواهرم نظرخواهی می کردند همه تاریخی دادند ولی من نتوانستم تاریخی را مشخص کنم.احساس خلأ و بی کفایتی. 70همه از من بهتر عمل می کنند.
89/1/24در مورد لباس برای عروسی خواهرم با سعید صحبت می کردیم او گفت لباس ارزان بخرم ولی من عصبانی شدم و گفتم تو همیشه برای خریدهای من پول نداری.خشم 80ترس 40برای من ارزش قایل نیست. و اگر من زیادی عصبانی شوم طلاقم می دهد و آن وقت بدبخت می شوم.
چگونه می توان با افکار منفی مبارزه کرد؟
وقتی بیمار از افکار منفی خود آگاه شد، گام بعدی ارزیابی این افکار و پاسخ منطقی به آن هاست. بیمار برای چالش با افکار منفی می تواند از چهار سؤال زیر استفاده کند:
1. چه شواهدی از درست بودن افکارم حمایت می کنند؟ آیا واقعیت های مربوط به رویدادها یا موقعیت ها، افکارم را تأیید می کنند یا با آن ها در تناقض قرار دارند؟
در مورد مینا، این سؤال مطرح شد که آیا می تواند برای فکر منفی خود شواهد کافی جمع آوری کند. مثلاً در مورد این فکر که «سعید برای من ارزشی قائل نیست»، چه شواهدی دارد. مینا در جدول زیر شواهد موافق و مخالف فکرش (سعید برای او ارزش قائل نیست) را به شرح زیر جمع آوری کرد:
شواهد رد کننده ی فکر من
هفته ی گذشته برایم گل خرید.
شواهد تأیید کننده ی فکر من
دیشب که با او حرف می زدم، خمیازه می کشید.
دیروز یادش بود که هوس توت فرنگی کردم و بدون این که به او بگویم، خریده بود.
خیلی کم از شرکتش به من زنگ می زند و حالم را می پرسد.
تاریخ تولد و ازدواج مان را هیچ وقت فراموش نمی کند.
از من نمی پرسد که در کارهای منزل نیاز به کمک دارم یا نه؟
2. آیا جور دیگری می توان به اوضاع نگاه کرد؟
به چه نحو دیگری می توان اتفاق حاضر را تفسیر کرد؟ سعی کنید نظرات دیگران را تا جایی که امکان دارد در نظر بگیرید، سپس به طور عینی بررسی کنید، کدام یک از نظرات - بیش تر از سایر موارد - احتمال دارد، درست باشد؟
3. محاسن و معایب این شیوه تفکر من چیست؟
فرد باید شیوه تفکر خود را ارزیابی کند و مزایا و معایب آن را بررسی کند. به عبارتی، مینا می تواند از خود بپرسد آیا طرز فکر من درباره ی این موضوع درست است؟ آیا مزایای آن از معایب آن بیشتر است یا نه؟
4. خطاهای فکری شما کدام است؟
شناسایی خطاهای شناختی به بیماران کمک می کند تا به تکرار شدن آن ها در جریان فکری شان توجه کنند و از اهمیت شان بکاهند.
